Görsel Uçurum Deneyi – Derinlik Algısına Doğuştan mı Öğrenerek mi Sahip Oluruz?

Amaç

Görsel uçurum deneyi Gibson ve Walk (1960) tarafından yapılmıştır. Deneyin amacı, derinlik algısının doğuştan mı geldiği yoksa sonradan deneyimlerle mi öğrenildiğini araştırmaktır.

Metod

Bu deneyi gerçekleştirmek için özel bir masa tasarlandı. Bu masanın yüzeyinin yarısı bebeğin üzerinde durduğu bir yüzeyken diğer yarısıysa camdır. Camın altındaysa bebeğin üzerinde durduğu yüzeyin tıpa tıp aynısı bulunmaktadır. Masanın bu şekilde dizayn edilmesinin amacı bebeğin camlı tarafı bir uçurum olarak algılamasını sağlamaktır.

Bebek kırmızı beyaz kareli yüzeyde dururken, anneyse camın olduğu yüzeyin tarafında bebeğini yanına çağırmaktadır.

Deneyde 6-14 aylık arasında olan 36 bebek kullanılmıştır.

Sonuç

Sığ yüzeydeyken anneleri yanlarına çağırmalarına rağmen 9 bebek hiç hareket etmedi bile. Ancak bu durum bebeklerin kendi inatçılıklarından kaynaklanmış da olabilir. Geriye kalan 27 bebekse çağrıldıklarında annelerinin yanlarına gittiler. Bu bebeklerden sadece 3’ü annelerinin yanına gitmek için büyük bir tereddüt gösterdiler.

Derin yüzeydeyse (cam tarafı), anneler bebeklerini çağırdıklarında bebeklerin büyük bir çoğunluğu uçurum karşısında geri çekildiler veya annelerine ulaşamamanın verdiği engellenmişlikle ağladılar. Açık bir şekilde bebekler bu uçurumu algılayabiliyorlardı. Çünkü uçurumu görünce geri çekiliyorlardı.

Ne var ki, bu sonuç derinlik algısının doğuştan mı geldiğini yoksa öğrenildiği mi sorusuna cevap için yeterli değildir. Çünkü araştırmada kullanılan bebekler en az 6 aylıktır. Bu bebekler deneyin yapıldığı zamana kadar en az 6 ay boyunca deneme yanılma yöntemiyle uçurumu öğrenmiş olabilirdiler.

Peki araştırmacılar bu problem karşısında ne yaptılar? 6 aylıktan daha küçük bebekleri kullanamadılar, çünkü bu bebeklerin yeteri kadar hareket kabiliyetleri olmayacağı için deneyde kullanılmaları doğru olmazdı.

Bu yüzden insan yavrularından çok daha erken yürüme kabiliyetine sahip olan hayvan yavruları deneyde kullanıldı. Örneğin doğduktan 24 saat içinde kullanılan civcivler test edildi. Bu civcivlerden bir tanesi bile uçurum kısmına gitmedi. Deney kuzularla ve yavru kedilerle yapılınca da benzer sonuçlar elde edildi. Öte yandan sıçanlarla yapılan deneyler aynı sonucu vermedi. Bunun sebebiyse sıçanların hayatta kalmak için görme duyusunu değil koku duyusunu kullanmasıdır.

Sonuç olarak araştırmacılar derinlik algısının doğuştan geldiğine kanaat getirmişlerdir.

Kaynakça

Gibson, E. J., & Walk, R. D. (1960). The” visual cliff”. Scientific American, 202(4), 64-71.

Hook, R. R. (1999). Forty studies that changed psychology. New Jersey: Prantice Hall.